Als u een eigen bedrijf begint, moet u al voordat u zich inschrijft bij de Kamer van Koophandel de rechtsvorm van uw onderneming bepalen. U heeft daarbij in principe veel vrijheid. Het is goed u bij die keuze niet blind te staren op de fiscale gevolgen, maar te kijken naar de juridische mogelijkheden en risico’s. Welke rechtsvorm past het beste bij uw bedrijf en uw zakelijke activiteiten? En welke gevolgen heeft de keuze voor een rechtsvorm voor uw persoonlijke aansprakelijkheid?

Rechtsvormen

Als u een eigen bedrijf begint kunt u grofweg de volgende rechtsvormen kiezen:

  • een eenmanszaak
  • een vennootschap onder firma (vof)
  • een commanditaire vennootschap (cv)
  • een besloten vennootschap (bv)
  • een naamloze vennootschap (nv)

Vrije beroepsbeoefenaars, zoals artsen en advocaten, kunnen ook kiezen voor een maatschap, maar die laten we in dit artikel buiten beschouwing.

Aansprakelijkheid bij een eenmanszaak

De eenmanszaak is in Nederland verreweg de meest gekozen rechtsvorm. Een eenmanszaak is fiscaal aantrekkelijk, maar ook risicovol. Er bestaat namelijk bij een eenmanszaak geen scheiding tussen het ondernemingsvermogen en het privévermogen van de ondernemer.

Wordt het bedrijf aansprakelijk gesteld? Dan is de ondernemer aansprakelijk met zijn gehele vermogen, dus ook met zijn privévermogen. Gaat het bedrijf failliet? Dan heeft dat ook het persoonlijk faillissement van de ondernemer tot gevolg.

Als een ondernemer met een eenmanszaak in gemeenschap van goederen is getrouwd, is ook de partner volledig aansprakelijk. Wilt u dat niet? Dan kunt u die aansprakelijkheid inperken door huwelijkse voorwaarden vast te laten leggen.

Aansprakelijkheid bij een vof

Een vennootschap onder firma is een rechtsvorm waarbij de vennoten geld, goederen en/of arbeid inbrengen. Ook de vof is fiscaal aantrekkelijk: als de vennoten voldoen aan de eisen van de Belastingdienst kunnen zij ieder afzonderlijk gebruik maken van de fiscale voordelen die gelden voor ondernemers.

Maar let wel op: bij een vof zijn de vennoten hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de vof, ook met hun privévermogen. Een schuldeiser kan elke vennoot dus ook in privé aanspreken voor de een schuld, óók als deze schuld is veroorzaakt door een andere vennoot.

Kan de vof niet aan haar financiële verplichtingen voldoen? Dan zijn de vennoten hoofdelijk (en bij een huwelijk in gemeenschap van goederen: hun partners) voor het tekort aansprakelijk. Gaat de vof failliet? Dan heeft dat tevens het persoonlijk faillissement van de vennoten tot gevolg.

Aansprakelijkheid bij een cv

Een cv is vergelijkbaar met een vof, maar heeft een zogenaamde ‘beherend vennoot’ en een ‘stille vennoot’. De stille vennoot fungeert alleen als geldschieter, maar blijft qua bedrijfsvoering op de achtergrond.

Bij een cv is alleen de beherend vennoot met zijn privévermogen aansprakelijk. Gaat het bedrijf failliet? Dan heeft dat alleen het persoonlijk faillissement van de beherend vennoot tot gevolg. De stille vennoot is in principe alleen het geld kwijt dat hij in het bedrijf heeft geïnvesteerd. Dat kan anders zijn als de stille vennoot zijn titel geen eer aan heeft gedaan en ook namens het bedrijf heeft opgetreden. Hij kan dan ook worden gezien als beherend vennoot en persoonlijk aansprakelijk zijn.

Aansprakelijkheid bij een bv of een nv

Het belangrijkste verschil tussen de bv en de nv en de hiervoor besproken rechtsvormen, is dat de bv en de nv eigen rechtspersoonlijkheid hebben. Dat betekent zij zelfstandig verplichtingen aan kunnen gaan én zelfstandig schulden en bezittingen hebben. Bestuurders en aandeelhouders van een bv en een nv zijn in principe niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden.

Kan de bv niet langer aan haar financiële verplichtingen voldoen? Dan is in beginsel alleen de bv hiervoor aansprakelijk. Als de bv failliet gaat, betekent dit dus niet dat de aandeelhouder en/of bestuurder ook failliet gaan. Dit kan anders zijn als de bestuurder niet aan zijn statutaire verplichtingen heeft voldaan of als hem kan worden verweten dat hij de bv of nv onbehoorlijk heeft bestuurd. In zulke gevallen kan de bestuurder ook persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de tekorten van de onderneming.

Een bv en een nv zijn wel fiscaal minder aantrekkelijk, omdat de fiscale voordelen van een eenmanszaak, vof en cv hier niet gelden. De onderneming moet over de winst vennootschapsbelasting betalen en de aandeelhouder betaalt bovendien nog dividendbelasting over een dividenduitkering op de aandelen (in box 2).

Heeft u hulp bij nodig bij het kiezen van een rechtsvorm? Wilt u advies over bestuurdersaansprakelijkheid? Of gaat u met anderen een bedrijf beginnen en wilt u dat wij met u meekijken als u afspraken maakt over onderwerpen als inbreng, samenwerking, besluitvorming, winstverdeling en de beëindiging van de samenwerking? Oprecht Advocaten adviseert u graag. Neemt u gerust contact met ons op.